سایت جـامع آستـان وصـال شامل بـخش های شعر , روایت تـاریخی , آمـوزش مداحی , کتـاب , شعـر و مقـتل , آمـوزش قرآن شهید و شهادت , نرم افزارهای مذهبی , رسانه صوتی و تصویری , احادیث , منویـات بزرگان...

مدح امام جواد علیه‌السلام ( مناظره او با یحیی بن اکثم و رسوایی دشمنان)

شاعر : محمدجواد غفورزاده
نوع شعر : مدح
وزن شعر : فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
قالب شعر : قصیده

هرکه راهی در حریم خلوت اسرار داشت           دل بُرید از ماسوا، سر در کمندِ یار داشت

چند روزه نوبت هر کس به پایان می‌رسد           ای خوش آن رهرو که ره در خلوت اسرار داشت


در پــنــاه هـمّـت و در پــرتــو آزادگــی           راه حُرّیت سپرد و شـیوۀ احـرار داشت

من غـلام هـمـت آنـم که از روزِ نخست           افـتخـارِ دوسـتی با عـترتِ اطهار داشت

جان گرفت از عشق سلطان سریر ارتضا           ور گرامی داشت جان را از پی ایثار داشت

پیرو هشت و چهار آمد، نشد از واقفـین           چون به قول خاتم پیغمبران اقرار داشت

مدفـنِ پـاکِ رضا را کـعـبـۀ امـید یـافـت           بر رضا و نسل پاکش التجا بسیار داشت

جز رضا عهد مودّت با کسِ دیگر نبست           جز جواد از هر چه گویی بگذر و بگذار داشت

تا جـمال شـاهـد ما در حجـاب غیب بود           ادعـای صدق ما را مدعی انکـار داشت

کیست این مهر جهان‌آرا که چون آباء خویش           جلوه‌ها نور جمالش از در و دیوار داشت

کیست این سرو سَهی بالا کز استغنای طبع           لطف و احسان و کرم بود آنچه برگ و بار داشت

یک طرف خیر کثیر فاطمه میراث بُرد           یک طرف خُلق عظیم احمد مختار داشت

مظـهـر تـقـوا و قُـدس و مـطـلع اَللهُ نور           نور علم و معرفت از حیدر کرّار داشت

مطلع الفجر حـقیقـت آشکـارا شد از این           لیلة القدری که مخفی ماند و بس مقدار داشت

نازپروردی که شب‌ها تا سحر شمس الشموس           در کـنـار مهـد نازش دیدۀ بـیـدار داشت

جـلـوۀ حُـسن خـدادادش تـجـلّـی تا نمـود           بُرد از آئـیـنۀ دل‌ها اگـر زنـگـار داشـت

خود خداوند فضیلت بود و بهر کسب فضل           در حریم قدس او «فضل بن شاذان» بار داشت

خوشه‌چین خرمن فیضش «ابو تمّام» هم           این حقیقت را به اِمداد سخن اِشعار داشت

آن دل‌آگاهی که با ظلم و ستم پیکار کرد           دشمن از بی‌دانشی با او سر پیکار داشت

آزمون حضرتش را کرد دستاویز خویش           آزمونگر «پور اکثم»، تا چه در پندار داشت

شوربختی بین که کرد از تیره‌رایان محفلی           قصد شوم خویش را هم مخفی از انظار داشت

بود آن دانای راز، آگاه که قاضِی‌القُضاة           با نهـاد و نـیّـتی ناپـاک استـفـسار داشت

چیست حکم آن‌که مُحرم بود و قتل صید کرد           لعل لب بگشود و در پاسخ چنین اظهار داشت:

کُشت از راه خطا، یا عمد؟ در حِلّ یا حرم؟           بنده یا مولی؟ پشیمان بود یا اصرار داشت؟

بسته بود احرام حج یا عمره؟ شب یا روز بود؟           جهل بر او چیره شد یا علم بر این کار داشت؟

خردسالی بود وین صید نخستش بود؟ یا           سالخورده بود و زین پرونده‌ها بسیار داشت؟

از همه بگذشته، کوچک یا بزرگ از وحش و طیر           با کدامین صید آن صیّادِ مُحرم کار داشت؟

هر یک از حالت حکمی خاص دارد پس بگو           در چه حالت مُحرم مد نظر آن کار داشت

چون رسید این‌جا سخن « یحیی بن اکثم» شرمگین           با چنان فضل و کمال از دانشِ خود، عار داشت

خیز تا بر کلک آن نقاش جان افشان کنیم           کاین همه نقش عَجَب در گردش پرگار داشت

بر در این روضه «رضوان» مژدۀ «طوبی لکم«           از پی عرض ارادت عرضه با زوّار داشت

باید این‌جا با کمال معرفت شد عذرخواه           هم سرشک توبه هم تسبیح و استغفار داشت

باید این‌جا حلـقۀ بابِ شفـاعـت را گرفت           سر به زیر از شرمساری، رویِ دل با یار داشت

باید این‌جا چون اباصلت از سویدای ضمیر           گاه ذکر «یا جواد» و گاه «یا غفّار» داشت

باید این‌جا چنگ زد بر دامن أمَّن یُجیب           منتظر بود و به مضطرّ حقیقی کار داشت

گر چه ما امروز محروم آمدیم اما شفق           ای خوشا آن‌کس که فردا وعدۀ دیدار داشت

نقد و بررسی

بیت زیر به منظور انتقال بهتر معنای شعر و تکمیل مباحث روی داده بین امام جواد و یحیی بن اکثم اضافه شد.



هر یک از حالت حکمی خاص دارد پس بگو           در چه حالت مُحرم مد نظر آن کار داشت